<div> <p align="LEFT" style="margin-bottom: 0cm; border: none; padding: 0cm; orphans: 1; background: transparent;"> <font color="#000000"><font face="Tahoma, sans-serif"><font style="font-size: 13pt">Dünya Sağlamlıq Təşkilatı dişləri nizamlı fırçalamanın ağız sağlamlığını qorumaq üçün kifayət olmadığını qeyd edir. Mütəxəssislərin sözlərinə görə, dişlərinizin sağlamlığı üçün onları neçə dəfə fırçaladığınız qədər necə fırçaladığınız da əhəmiyyətlidir. Dişləri fırçalayarkən çənəni 3 hissəyə ayırmaq lazımdır: azı dişlər, iti köpək dişləri və ön dişlər. Hər bir hissənifırçalayarkən diqqətli olmaq lazımdır. Əks halda diş minasına zərər verə bilərsiniz.</font></font></font></p> <p style="margin-bottom: 0cm; border: none; padding: 0cm; line-height: 0.37cm; orphans: 1; background: transparent;"> <font color="#000000"><font face="Tahoma, sans-serif"><font style="font-size: 13pt">Bəs dişləri necə fırçalamalıyıq?</font></font></font></p> <p style="margin-bottom: 0cm; border: none; padding: 0cm; line-height: 0.37cm; orphans: 1; background: transparent;"> <font color="#000000"><font face="Tahoma, sans-serif"><font style="font-size: 13pt">1. Ağızdakı seliyi təmizləmək üçün ilıq su ilə ağzınızı yaxalayın.</font></font></font></p> <p style="margin-bottom: 0cm; border: none; padding: 0cm; line-height: 0.37cm; orphans: 1; background: transparent;"> <font color="#000000"><font face="Tahoma, sans-serif"><font style="font-size: 13pt">2. Diş fırçasını ağzınıza salın və azı dişlərini dairəvi hərəkətlərlə fırçalayın. Fırçanı çox sıxmaq lazım deyil. Nizamlı hərəkətlərlə yemək artıqlarından xilas ola bilərsiniz.</font></font></font></p> <p style="margin-bottom: 0cm; border: none; padding: 0cm; line-height: 0.37cm; orphans: 1; background: transparent;"> <font color="#000000"><font face="Tahoma, sans-serif"><font style="font-size: 13pt">3. Dişlərinizin yan qismini fırçaladıqdan sonra üst qisimləri də fırçalayın. Yenə yüngül dairəvi hərəkətlər tətbiq edin.</font></font></font></p> <p style="margin-bottom: 0cm; border: none; padding: 0cm; line-height: 0.37cm; orphans: 1; background: transparent;"> <font color="#000000"><font face="Tahoma, sans-serif"><font style="font-size: 13pt">4. Ön dişləri həm dairəvi, həm də yuxarı-aşağı hərəkətlərlə fırçalayın.</font></font></font></p> <p style="margin-bottom: 0cm; border: none; padding: 0cm; line-height: 0.37cm; orphans: 1; background: transparent;"> <font color="#000000"><font face="Tahoma, sans-serif"><font style="font-size: 13pt">5. Diş fırçalayarkən unudulan yerlərdən biri də dişlərin iç hissəsidir. Şaquli hərəkətlərlə dişlərinizin içəridə qalan qisimlərini də fırçalayın. </font></font></font></p> <p align="CENTER" style="background: transparent; line-height: 0.37cm; orphans: 1"> <br />  </p> <p align="CENTER" style="margin-bottom: 0cm; border: none; padding: 0cm; line-height: 0.37cm; orphans: 1; background: transparent;"> <font color="#000000"><font face="Tahoma, sans-serif"><font style="font-size: 13pt">Diş <span lang="az-AZ">s</span>apından <span lang="az-AZ">i</span>stifadə</font></font></font></p> <p style="margin-bottom: 0cm; background: transparent; border: none; padding: 0cm; line-height: 0.37cm; orphans: 1">  </p> <p style="margin-bottom: 0cm; background: transparent; border: none; padding: 0cm; line-height: 0.37cm; orphans: 1"> <font color="#000000"><font face="Tahoma, sans-serif"><font style="font-size: 13pt">Diş sapından istifadə həkimlər tərəfindən təklif edilir və həqiqətən faydalıdır. Diş daşlarına qarşı təsirli olan diş sapını da narın və düz bir şəkildə istifadə etmək lazımdır. İlk dəfə diş sapından istifadə etməyə başladığınız zaman diş ətləriniz qanaya bilər. Ancaq zaman keçdikcə qanama dayanacaq. Əgər qanama davam etsə, həkimə müraciət etməlisiniz. Davamlı qanayan diş ətləri xəstəliklərin xəbərçisi ola bilər.</font></font></font></p> </div> <div>  </div>

<div> <p align="LEFT" style="margin-bottom: 0cm; border: none; padding: 0cm; orphans: 1; background: transparent;"> <font color="#000000"><font face="Tahoma, sans-serif"><font style="font-size: 13pt">Bəzi valideynlər hesab edirlər ki, süd dişlərini müalicə etmək gərək yoxdur. Onsuzda onlar düşəcəklər! əslində hər şey elə asandeyil. Uşaqların sağlamlığına heç bir şeyin ziyan verməməyi üçün, onların dişlərinin sağlam və möhkəm olması üçün, onların səmimi təbəssümlərinin hər kəsi ətrafda sevindirməsi üçün, valideynlər öz körpələrinin dişləri haqqında hər bir şeyi bilməlidirlər. Və aşağıda verdiyimiz bir neçə asan qadalara riayət etməlidirlər.</font></font></font></p> <p align="LEFT" style="text-indent: 1.25cm; margin-bottom: 0cm; background: transparent; border: none; padding: 0cm; line-height: 0.74cm; orphans: 1"> <strong><font color="#000000"><font face="Tahoma, sans-serif"><font style="font-size: 13pt"><span lang="az-AZ"><i>Birinci qayda.</i></span></font></font></font></strong><strong><font color="#000000"><font face="Tahoma, sans-serif"><font style="font-size: 13pt"><span lang="az-AZ">Uşaqlıdan körpəni dişlərini yumağa alışdırmaq.</span></font></font></font></strong></p> <p align="LEFT" style="text-indent: 1.25cm; margin-bottom: 0cm; border: none; padding: 0cm; line-height: 0.74cm; orphans: 1; background: transparent;"> <font color="#000000"><font face="Tahoma, sans-serif"><font style="font-size: 13pt"><span lang="az-AZ">Bunu uşağın 2 yaşı tamam olduğundan sonra etmək lazımdır. Bu yaşda o, artıq ayaq üstə möhkəm dayana bilir və böyüklərin göstərdiyi hərəkətləri təkrar edə bilir. Belə ki, bəzi analar uşaqların  </span>bir yaş olanda dişlərini adi pambıqla təmizləyirlər. Bunu etmək lazım deyil. Uşaqların diş fırçası ilə tanışlığını 4-5 yaşına qədər uzatmaq da düzgün deyil. Uşağın az dişi olduğundan onlar seyrək yerləşir. 2,5 qədər onun bütün dişləri böyüməyə başlayır. Dişlər bir-birinə sıx olaraq yerləşirsə, kariyesin əmələgəlmə təhlükəsi artır. Tərkibində bakteriyaları neytrallaşdıram xüsusi fermentlər olan tüpürcək artıq dişləri hər tərəfdən əhatə etmir. Burada dişilərdən ərpi  təmizləmək üçün  diş fırçası lazım olacaq. Belə ki, körpəyə iki dənə arı rənglərdə olan diş fırçası alsanız yaxşı olar. Biri səhər, o biri axşam üçün. Fırça təbii yox, süni tükdən olmalıdır. Təbii tükün içində mikrobların artdığı kanallar əmələ gəlir. Fırçanın başı yumşaq və balaca olmalıdır, tüklərin üzərinə onları yumşalmaq üçün  qaynar su tökmək lazımdır.</font></font></font></p> <p align="LEFT" style="text-indent: 1.25cm; margin-bottom: 0cm; background: transparent; border: none; padding: 0cm; line-height: 0.74cm; orphans: 1"> <strong><font color="#000000"><font face="Tahoma, sans-serif"><font style="font-size: 13pt"><span lang="az-AZ"><i>İkinci qayda </i></span></font></font></font></strong><strong><font color="#000000"><font face="Tahoma, sans-serif"><font style="font-size: 13pt"><span lang="az-AZ">Diş pastasını düzgün seçmək</span></font></font></font></strong></p> <p align="LEFT" style="text-indent: 1.25cm; margin-bottom: 0cm; border: none; padding: 0cm; line-height: 0.74cm; orphans: 1; background: transparent;"> <font color="#000000"><font face="Tahoma, sans-serif"><font style="font-size: 13pt"><span lang="az-AZ">Bəzi valideynlər uşaqlarım diş pastasını udacaqlarından və bu onlara ziyan verəcəyindən qorxurlar. Qorxmayın!  </span>Körpə bir qədər pasta udsa da, ziyan yoxdur. Uşağı əvvəlcə uşaq pastaları ilə tanış etmək lazımdır. Onların yaxşı dadı və şirin qoxusu var. Dişləri təmizləmək vərdişi formalaşandan sonra gigiyenik pastalardan tərkibində ftor, fosfor kalsit kimi faydalı maddələr olan müalicəvi-profilaktik pastalara keçmək olar.</font></font></font></p> <p align="LEFT" style="text-indent: 1.25cm; margin-bottom: 0cm; background: transparent; border: none; padding: 0cm; line-height: 0.74cm; orphans: 1"> <strong><font color="#000000"><font face="Tahoma, sans-serif"><font style="font-size: 13pt"><span lang="az-AZ"><i>Üçüncü qayda </i></span></font></font></font></strong><strong><font color="#000000"><font face="Tahoma, sans-serif"><font style="font-size: 13pt"><span lang="az-AZ">Süd dişlərini mütləq müalicə etmək</span></font></font></font></strong></p> <p align="LEFT" style="text-indent: 1.25cm; margin-bottom: 0cm; border: none; padding: 0cm; line-height: 0.74cm; orphans: 1; background: transparent;"> <font color="#000000"><font face="Tahoma, sans-serif"><font style="font-size: 13pt">Bəzi valideynlər hesab edirlər ki. Süd dişlərini müalicə etmək vacib deyil. Onların üzərinə plomb qoyub, uşağı incitmək niyə lazım, onsuz da dişlər tezliklə düşəcək. Bu fikir kökündən yanlışdır. Süd dişlərin müalicəsi çox vacibdir. Bundan gələcək daimi dişlərin nə qədər sağlam olacağı asılıdır.  </font></font></font></p> <p align="LEFT" style="text-indent: 1.25cm; margin-bottom: 0cm; border: none; padding: 0cm; line-height: 0.74cm; orphans: 1; background: transparent;"> <font color="#000000"><font face="Tahoma, sans-serif"><font style="font-size: 13pt"><span lang="az-AZ">İş ondadır ki, yan süd dişlərin kökləri eninə yerləşib və daimi dişlərin mayasını əhatə edir. Buna görə daimi dişlərin inkişafına süd dişlərinin vəziyyəti təsir edir .İnkişaf edən kariyesə vaxtında əhəmiyyət verməyib, onu vaxtında müalicə etməsək sinirlərin yerləşdiyi pulpanın iltihabı – pulpit və sonra dişətrafı toxumaların iltihabı - periodonit baş verə bilər. Bu baş versə, daimi dişin mayası məhv olacaq. Bununla belə, axıracan müalicə olunmayan dişlər infeksiyanın daimi ocağıdır. Uşağa əməliyyat tələb olunsa heç bir anestezioloq bunu öz üzərinə götürməz, Bundan əlavə düzgün olmayan dişlərin vəziyyətini (prikusu) düzəltmək lazım olacaq. Körpələrin dişlərin müalicəsi ilə uşaq stomatoloqları məşğul olmalıdırlar. Onlar süd dişlərinin quruluşunun xüsusiyyətləri yaxşı tanışdırlar. Onlar dişlərin müalicəsində istifadə olunan alətləri çox ehtiyatla istifadə edirlər. Uşaq dişlərinin emalının və dentinin əsaslığının yüksək olduğunu bilmək çox vacibdir, onların üzərinə  </span>işığı əks etdirən materiallarda hazırlanmış plombaları qoymaq olmaz. Onlar pulpaya mənfi təsir edir və onun məhvinə gətirə bilər. Bunun nəticəsində süd dişi qaralır və daimi dişin mayasının inkişafı dayana bilər. Uşaq allergiyadan və soyuqdəymədən əziyyət çəkirsə və qızılca, pnevmoniya, skarlatin keçiribsə, süd dişlərində əmələ gələn deşiklərə xüsusi diqqət yetirmək lazımdır. Kariyes orqanizmin ümumi xəstəliyidir və insan immuniteti aşağı səviyyədə olduqda, o özünü büruzə  verir. Tez-tez ağır xəstəlik keçirdikdən sonra. orqanizm zəiflədikdə  uşaqların ağzında birdən birə bir neçə kariyes deşikləri əmələ gəlir.</font></font></font></p> <p align="LEFT" style="text-indent: 1.25cm; margin-bottom: 0cm; background: transparent; border: none; padding: 0cm; line-height: 0.74cm; orphans: 1"> <strong><font color="#000000"><font face="Tahoma, sans-serif"><font style="font-size: 13pt"><span lang="az-AZ"><i>Dördüncü qayda</i></span></font></font></font></strong><strong><font color="#000000"><font face="Tahoma, sans-serif"><font style="font-size: 13pt"><span lang="az-AZ">. Mütləq ortodontun qəbulunda olmaq</span></font></font></font></strong></p> <p align="LEFT" style="text-indent: 1.25cm; margin-bottom: 0cm; border: none; padding: 0cm; line-height: 0.74cm; orphans: 1; background: transparent;"> <font color="#000000"><font face="Tahoma, sans-serif"><font style="font-size: 13pt"><span style="background: transparent"><span lang="az-AZ">Adətən valideynlər uşaqları ortodontun qəbuluna daimi dişlər çıxdıqdan sonra  </span>və əyri böyüdükdən aparırlar. Uşağın daimi dişləri çıxmazdan əvvəl ortodonta müraciət etmək lazımdır. O, mütləq çənənin neçə inkişaf etdiyini yoxlamalıdır. Təəssüf ki, uşaqların 60% də bu  və ya digər ortodontik patologiya vardır. Uşaqların əksəriyyətində cənə ensizdir. Normada süd dişləri 20, daimi dişlər 28 və ya 32 dənə olmalıdır, Daimi dişlər ölçüsünə görə süd dişlərindən böyük və enli olur. Deməli, uşağın çənəsi eninə və hündürlüyə böyüməlidir. Təxminən 4 yaşında uşaqda dişlərin arasında məsafələr əmələ gəlir(fizioloji tremalar). <span lang="az-AZ">Lakin bu hamıda baş vermir. Uşaqlar çənələrini inkişaf etdirmirlər, bərk almanı, yer kükünü, turpu nadir hallarda yeyirlər. Məktəbə qədər uşağın dişlərinin vəziyyətini (prikusu) bahalı olmayan plastmas plastinlər vasitəsi ilə düzəltmək olar. Yeniyetmə və böyüklərə isə briket sistemi qoymaq lazımdır. Həkim uşağın kəsik dişləri arasında böyük məsafənin olub olmadığını yoxlayar. Ola bilər o, yüksək kompaktlı artıq dişləri aşkar edə bilər. Onlar mane olursa, çəkilməlidirlər.</span></span></font></font></font></p> <p align="LEFT" style="text-indent: 1.25cm; margin-bottom: 0cm; background: transparent; border: none; padding: 0cm; line-height: 0.74cm; orphans: 1"> <font color="#000000"><font face="Tahoma, sans-serif"><font style="font-size: 13pt"><span lang="az-AZ">Ortodontun qəbuluna mütləq getmək lazımdır. Və, ümumiyyətlə, bir qayda olaraq ildə 2 dəfədən az olmayaraq </span>uşağın dişləri ilə problemi olub, olmadığından asılı olmayaraq bunu etmək lazımdır.</font></font></font></p> </div> <div>  </div>